portrait

Alessia Wyss

NEDERLANDS PRESENTATIE van Camille Toulmond

Vijf vragen aan… Alessia Wyss

Alessia Wyss is oprichtster van de vzw “En Archipel”, een artistieke coöperatie van verschillende kunstenaars. Ze sprak met ons over haar project “Selk’Nord #Beautiful Alien Object”. Ze vertelt over de oorsprong van haar werk, de uitdagingen in het maken van dit project en haar crowdfundingcampagne op Cosmos-Kosmos.be. Doorheen haar ervaring deelt ze ook enkele tips voor toekomstige makers.

Kan je jezelf en je artistieke parcours kort voorstellen?

Ik ben choreografe en scenografe en ook beeldend kunstenares, danseres en performer. Ik bevind me tussen de beeldende kunst en de podiumkunsten. Ik ben begonnen met scenografie om een ??meer “zeldzaam” technisch en artistiek beroep te leren, om zo te voorkomen dat ik door de financiële moeilijkheden zou gaan waarmee met name mijn ouders als acteurs en dansers te maken hadden. Daarom koos ik ervoor om scenografie te doen terwijl ik mijn dansopleiding voortzette dankzij opleidingscentra in Brussel zoals het Tictac Art Center, de Raffinerie, Studio Hybrid of Danscentrumjette. Ik kon ’s ochtends leren dansen,’ s middags naar mijn werk en ’s avonds deed ik aan decorontwerp. Daarna heb ik dans en scenografie vermengd door installaties te maken die ik activeerde via het lichaam, ofwel een performatief lichaam ofwel een dansend lichaam.

Gaandeweg besefte ik dat ik mijn dansonderzoek echt moest verdiepen. Daarom schreef ik me in aan ISAC (Institut Supérieur des Arts et des Chorégraphies de Bruxelles).. Door deze opleiding verwierf ik legitimiteit in de dans- en choreografiesector. In die periode had ik het kunstenaarsstatuut, dus kon ik me louter focussen op de creatie van choreografieën.

Ik begon met een project in een museale ruimte, waarin ik de noties van identiteit en exotisme onderzocht. Dat thema van exotisme ben ik verder blijven verdiepen, binnen een project in een “black box”. Dit onderzoek vertrok vanuit de ontmoeting met de Chileense cultuur tijdens mijn eerste project, waarvoor ik werkte rond “het verlies van identiteit in Europa”.

Mijn vader woonde gedurende 15 jaar in Latijns-Amerika. Daarna verhuisde mijn broer daarheen en trouwde met een Chileense artieste. Zij liet me kennismaken met de huidige Chileense cultuur en de nog levende “folklore”. De populaire cultuur werd van generatie op generatie doorgegeven, zonder dat er schriftelijke documenten of archieven nodig waren. Vooral de beelden van de Selk Nam intrigeerden me, een inheems volk in het zuiden van Chili dat officieel was verdwenen. De reproductie van deze beelden speelt een dubbelrol. De beelden fungeren als een herdenking voor mensen die hun waarde willen benadrukken, maar bevestigen tegelijkertijd hun verdwijning. De afbeeldingen van dit volk worden uit hun context gehaald en op dezelfde manier geheiligd als wij voor de doden doen. Het toe-eigenen van deze afbeeldingen in toeristische objecten bewijst dat ze tot het verleden behoren en verwijdert daarom de legitimiteit om specifieke rechten te geven aan de erfgenamen van de Selk Nam. Om die reden vereist het gebruik van een afbeelding veel respect en analyse.

Het tweede element van de Chileense cultuur dat mij interesseerde en dat raakt aan het thema verdwijning betreft de “Cueca Sola”. Dit zijn vrouwen die tijdens de dictatuur van Pinochet de “Cueca”, een traditionele Chileense dans en muziek, beoefenden. Deze vrouwen dansten een koppeldans, maar dan alleen. Zonder het in woorden uit te drukken – dat was te gevaarlijk tijdens een dictatuur – benadrukte dit dat de mannen waren verdwenen. Wat me interesseerde was om te zien hoe een dans iets kon vertellen over ‘verdwijnen’, maar ook over de mondelinge overdracht die alle imperialisme of kolonialisme overstijgt en die werd gecreëerd dankzij de ontmoeting van drie verschillende culturen, tegelijkertijd met de kolonisatie.

De voorstelling vertrok echt van de Cueca zelf. De geluidsontwerper, de dramaturg en ik zijn verschillende keren ter plaatse gaan scouten en mensen gaan ontmoeten. We hebben samengewerkt met de Universiteit van Chili, ondersteund door de Belgische Ambassade in Chili. Zo konden we het belang van kunst in ons leven echt ontdekken, aangezien deze dans getuigt van een historisch moment dat niet wordt vermeld in de officiële geschiedenis van Chili. Deze geschiedenis werd immers herschreven door het neoliberale systeem van Pinochet.

In ons project wilden we het verschil benadrukken tussen de verschillende soorten Cueca: de institutionele Cueca, die het meest vertegenwoordigd is omdat het degene is opgelegd door Pinochet, maar er is ook de stedelijke Cueca, de populaire Cueca, zij die deze geschiedenis herschreven .

We waren geïnteresseerd in deze dans, die ondanks het imperialisme weerstand heeft geboden. De dans is bewaard gebleven, ondanks de aanpassingen van de gebruikte kleding volgens het type Cueca, de belichting, … Wat overblijft, zijn de bewegingen, het ritme en de relatie tussen de dansers. Dit werd onze basis om de voorstelling te creëren. Deze elementen van een dans kunnen worden toegepast op verschillende werelden en tijden in de geschiedenis. Tijdens onze show herhalen we deze dans verschillende keren, maar met verschillende kostuums, andere belichting, andere sfeer en variërende beperkingen van objecten. De link met Europa en vooral Brussel, een kosmopolitische en multiculturele stad, wordt vooral gemaakt in de manier waarop drie verschillende individuen zich tot elkaar kunnen verhouden, in al hun uniekheid en met hun eigen ritme. Dit verwijst naar vragen; hoe je anders kan zijn en toch samen kan leven terwijl je jezelf blijft.

Op welk moment heb je gekozen Cosmos-Kosmos.be als platform voor jouw project ?

Ik heb net voor de Covid19-pandemie gereageerd op een oproep van het platform. In de afgelopen drie jaar ben ik gaan begrijpen dat creëren vaak gaat over budget en coproductie. Uiteraard moest er een financiële basis worden gelegd, maar voor de haalbaarheid van het project leek een crowdfunding ons de enige optie. Het heeft even geduurd om het project op te zetten, omdat ik denk dat het vragen om geld voor artistieke inhoud sommige mensen ongemakkelijk zou kunnen maken. Over het algemeen is fondsenwerving ingewikkeld, het vertoont een zekere kwetsbaarheid, een financiële moeilijkheid, misschien in zekere zin een mislukking, hoewel dat een nogal persoonlijk probleem is. Voor mijn project wilde ik dat mijn team bestond uit kunstenaars die ik kies voor hun kunst en wat ze doen, maar ook kunstenaars die niet per se de mogelijkheid hebben om van hun kunst te leven. Mijn prioriteit was om mijn team correct te kunnen betalen.

Toen brak de pandemie uit, en realiseerde ik me dat het merendeel van mijn partners zich in het buitenland bevonden, omdat dansvoorstellingen vaak heel internationaal zijn. Maar ook omdat er in België heel wat choreografen en dansers zijn, en maar weinig theaters die dans programmeren. De tournees die we hadden gepland, waren geannuleerd en ik wist niet zeker of ze zouden later zouden worden hernomen. Om mijn partners te overtuigen, was het essentieel om hen te bewijzen dat ik de tour kon uitstellen zonder deze volledig te hoeven annuleren. Crowdfunding was nodig en met deze som kan ik vooral, voor een hoger bedrag dan verwacht, de videograaf betalen die de show capteert. Ik heb muzikanten gecontacteerd om een muzikale creatie te maken, een muziekstuk van de ademhalingen die de dansers tijdens de show produceerden. Het is uitdagend werk voor een muzikant, want ze moeten erin slagen om doorheen de ademhaling te laten zien hoe je vanuit een dissonant ritme naar de Cueca muziek kan gaan.

Ik was meteen geïnteresseerd in Cosmos-Kosmos.be omdat de meeste partners met wie ik samenwerk in het buitenland zijn gevestigd, terwijl de vzw in België is gevestigd. Comedien.be en Cosmos-Kosmos zijn voor mij partners die mij roots in België brengen.

Op welke manier heb je over dit project gecommuniceerd?

Ik ben zelf niet zo heel goed in communicatie, en heb deze crowdfunding vooral via Facebook en Instagram gedeeld. Ik weet niet of het daarbij echt duidelijk genoeg was dat ik om bijdragen vroeg, en ik heb geen kennis van de beste communicatiemethodes.

Ik heb een gezelschap dat “En Archipel” heet (een knipoog naar de filosoof Édouard Glissant). Aanvankelijk had ik dit gezelschap voor mezelf opgericht, maar met het doel het ook open te stellen voor andere choreografen om een ??coöperatief werk te maken en mekaar te ondersteunen. Met de Covid19-pandemie is er een sterke solidariteit ontstaan binnen deze groep; we organiseren bijeenkomsten en helpen elkaar met projecten. Er zijn nu twee mensen van “En Archipel” die zorgen voor de communicatie. Ze delen informatie over het project, de crowdfunding, en publiceren posts op een strategische manier. Wat het meest aansloeg, waren de e-mails, ook al waren de schenkers voornamelijk vrienden van mijn ouders. Dat kan een kwestie van generatie zijn, want kunstenaars van in de dertig hebben in dit pandemie-tijdperk niet per se veel financiële middelen. Het lijkt mij dat er maar één schenker was die ik niet kende, en voor de rest vooral mensen van in de vijftig, meestal vanuit de culturele sector.

 Welke uitdagingen ondervind je bij het opzetten van jouw project?

Ik zou zeggen vooral ‘menselijke’ uitdagingen, de uitdaging om mensen te verenigen in een team binnen zo’n project. Er is ook de moeilijkheid om te blijven geloven, het persoonlijke vertrouwen dat je in het project moet hebben. Het moeilijkste is om het vertrouwen van het team te behouden en financiering te vinden. Er zijn ups en downs, je voelt je soms alleen omdat je met jezelf geconfronteerd wordt bij de uitvoering van het project. Maar je moet in jezelf en je werk blijven geloven, zodat anderen dat ook kunnen doen. Een micro-twijfel kan het vertrouwen van het hele team doen wankelen. Om teleurstelling te voorkomen, moet je niet wachten op erkenning voor het werk dat je maakt.

Welk advies zou jij geven aan projectbeheerders voor toekomstige projecten?

In dezelfde lijn als niet wachten op erkenning, zouden we tegelijkertijd kunnen zeggen dat we als maker of artiest echt moeten doen wat ons interesseert en wat we leuk vinden, in plaats van enkel te doen wat we al kunnen. Als je een project maakt waarvan je alles vooraf al weet, weet je dat het op een bepaalde manier zal verlopen, wat je leuk zal vinden, en zal je onvermijdelijk op erkenning wachten, zonder dat het proces je echt interesseert. Maar als je doet wat je leuk vindt en wat je echt interesseert, heb je geen erkenning nodig. Dan kan je erin slagen om iets te nieuws te ontdekken, en die nieuwe visies met de wereld te delen.

Geduld is ook essentieel. Een project duurt lang. In mijn geval heeft het 3 jaar geduurd om het op te zetten. De partners ontmoeten, het project aan hen voorleggen, hen opnieuw ontmoeten, vertrouwen blijven geven in ons en in het project, … Geduld, geduld, geduld!

De vraag die me momenteel het meest bezighoudt, is hoe de Belgische kunstensector meer dans kan programmeren, vooral met Covid-19, waarbij grenzen oversteken een heikele onderneming is. Maar wat er ook gebeurt: blijf in beweging, blijf maken, je moet blijven bewegen en dansen. Onze verantwoordelijkheid als artiesten is ook om ondanks onstabiele situaties onze kunst te blijven maken en delen. Het positieve punt dat ik nu zie, ondanks de echte moeilijkheden waarmee kunstenaars worden geconfronteerd, is dat er sinds de Covid19-pandemie veel meer solidariteit en wederzijdse hulp is dan voorheen.

Afsluiten doe ik met een stukje tekst uit de voorstelling: “Ze vertelde me dat wat er vandaag in Chili gebeurt, morgen in Europa zal gebeuren.”

Ongeveer twee jaar geleden hebben we het neoliberalisme dat in Chili is opgekomen en de manier waarop Chili vandaag opereert, aangekaart met enkele academici, en in het bijzonder met Andrea López Sáez van de Belgische ambassade in Chili. De discussie draaide om het feit dat dit uiteindelijk was wat er zou gebeuren in alle neoliberale landen. Europa heeft zich hier wat tegen verzet, aangezien het zich op dat moment niet in een crisisperiode bevond. Maar ieder moment van crisis kan een nieuw economisch systeem baren. De gezondheidscrisis die we vandaag doormaken, kan tot een economische crisis leiden. Deze situatie zou dan de oprichting van een nieuw economisch systeem kunnen rechtvaardigen, dat de allerarmsten kwetsbaar zou kunnen maken.

In de niet zo verre toekomst zouden we hier in Europa op dezelfde manier kunnen opereren als in Latijns-Amerika vandaag. Daarom is het interessant zijn om na te blijven gaan hoe het elders verloopt, zodat we op tijd kunnen reageren. Het is noodzakelijk elkaar te blijven helpen en vooral niet in paniek te raken en angst te verspreiden.

Bedankt aan Alessia voor dit gesprek. We wensen haar  veel succes met de voorstelling!

Création en cours

Selk’Nord

(Français) Ce projet se décline sous différentes formes :

un documentaire radiophonique, une création de costumes, un défilé chorégraphique, un workshop et maintenant, un spectacle de danse:

# BEAUTIFUL ALIEN OBJECT .

Ce spectacle était d’abord une danse documentaire sur le Chili dans le but de témoigner de l’histoire sensible…

en voir plus
Selk’Nord

Autres créations